ساختار داکیو دراما 

مستند بحثی مستوفا دارد از نظر فلسفی و از نظر بازنمایی سینمایی آرای متمایز و گاه متضادی در تعریف مستند موجود است . گاه فیلم مستند مبتنی بر تصویر واقعبت '  تصویر اطلاع رسان ' بدون مداخله تخیل فیلمساز تعریف شده و بعدها شدیدا با این تعریف مخالفت کردند و واقعیت تصویر از بنبان در آمیخته با امر ذهنی و تخیل فبلمساز تعریف شده که به انداره تصاویر داستانی جدا از خود واقعبت است .

داکیو دراما  ساختارهای دراماتیک و نمایشی را با ساختارهای مستند در هم می آمیزد .  شالوده روایت در این ژانر رویدادهای مستند تاریخی و وقابع واقعی  زندگی خرد و کلان است که در زمان /مکان نیوتونی ' واقعی و خطی و زمینی  رخ داده و ساختگی و متعلق به زمان‌و مکان تخیلی نیست .  اما این ماده اولیه مستند با دراماتیزه کردن و قواعد نمایشی تا جایی که به تحریف رخداد و روح آن منجر نشود ' ۰به قصه جذاب بدل می گردد و مثل یک‌فیلم سبنمایی و سریال ساخته یا در اصل باز سازی می شود و از این نظر همه امر مربوط به فیلم کردن یک داستان را دارد ' فیلمنامه ' کارگردانی '   بازیگری  ' صحنه پردازی و فیلمبرداری تدوین حرفه ای و..... البته ساخنار های مستند آزادی خلاقیت فراوان و حتی استفاده بسیار از تکه فیلم های خبری و گزارشگر و  مستند و دیگر آثار مستند و حتی انیمیشن هایی  مرتبط با داستان   را برای فصا سازی ممکن می کند . مثلا در یک داکیو دراما در باره انقلاب اسلامی می توان از آرشیو و راشهای خبری تلویزیون  تکه ای از فیلم عیاری یا ترایی و مشیری استفاده کرد . و از  هر کاری که به روایت  و فضاسازی کمک می کند بهره مند شد . داکیو دراما در فضای پسامدرن دارای ظرفیت بس گشوده تر از یینمای داستانی و مستند گزارشگر است و به صورت ساده تر و مستند تر و با استفاده و سیع از راشها و یک راوی اول شخص یا سوم شخص هم می تواند ساختار مند گردد و البته هزینه کمتری از یک سریال الف داستانی و فیلم سینمایی  برای آن نیاز است .

تعریف داکیو دراما جیست ‌؟ کلمه  داکیو  بخش نخست داکیو منتری Documentary  است . معنای این کلمه مستند ' اسنادی ' موثق ' مدلل و مدرکی 'و سندی است  دراما Drama امروز نام شهری در یونان است اما این کلمه  بیش از ۳۵۰۰ سال پیش از  نمایش های آئینی ماقبل سقراط برآمده و در بوطیقای ارسطو  در تقسیمات  بیانی تراژدی و حماسه و کمدی  جای درام‌تعریف شده است  ابن کلمه کلا به معنای نمایش است  . در یونان باستان این لغت به معنای اجرا به کار گرفته می شد در فرهنگ اسلامی  زی بازخوانی فارابی و ابن سینا این کلمه به صورت دراماطا به کار رفته است .
 امروز به نمایشنامه درام می گویند.  در این جا هنری مبتنی بر گفتگو و دیالوگ ‌مورد نظر است . در  جهان اسلام و بارخوانی فلسفه یونان ' فارابی و ابن سبنا و ابن رشد از دراماطا  به تبع ارسطو  با همین مفهوم ارسطویی سخن گفته اند .

اما امروز  در ترکیب داکیو دراما ' مقصود مستند با ساختار دراماتیک و قواعد نمایشی است .که اصول خود را داراست . در اینجا ما با آغاز و کشمکش و پایانبندی و قواعد ببان داستانی ' و توجه به شخصیت پردازی و فضا سازی و ببان منطقهای علت و معلولی داستانی و پرسش ( بعد چی ؟ ) و روند پیشرفت قصه و نتیجه گیری روبرویم.  و در حقیقت در اینجا ما با امر و ساختار  Dramatic وDramatizations سرو کار داریم .

از این نظر معنای نمایشی و توام با کشمکش و هیجان در این ساختار امری اساسی است و در ساختار مستند این ویژگی تئاترال  ' و ایجاد تنش اهمیت روایی مهمی دارد و مستند دراماتیک که ماجرای واقعی را دراماتیزه می کند به این عنصر نمایشی اهمیت اساسی می دهد بدون ان که ارزش اصلی مستند روایت یعنی ارزش سندی  و مدرکی آن با تحریف روبرو گشته و بکاهد .

پس اکنون‌ویژگی داکیو دراما برای ما روشن است ما با پدیده مستند تاریخی و غیره مثلا واقعه ای جنایی روبروئیم  '  می توانیم کاملا با ساختار مستند یا ساختار نمایشی و قصه پردازانه آن را روایت کنیم مثل وقابع زندگی که به صورت روایت مستند فاقد ساخت  داستانی یا به صورت بک داستان مفرح ' جذاب ' طنز آلود یا تراژیک  می تواند روایت شود .
پس داکیو دراما یا مستند نمایشی ' گونه ای است که می خواهد گزارش مستند رویدادهای بزرگ و تاریخی یا یک واقعه زندگی  شخصی یک جنایت و....با جدابیت های لذت انگیزو تاثیر گذاری عاطفی  و سرگرم کننده و هبجان انگیز و پرتنش درونی روابت شود و مجموعا در خدمت حک شدن رویداد است  تا به فراموش نشدنش کمک کند  .
در این سبک روایی ' تدوین ' بازسازی و بازی سازی غیر مستند '  موسیقی  ' نریشن ' صدا سازی ' فضا سازی ' سکوت ' نور ' گریم و .... عکامل دراماتیکی هستند که در خدمت بطن و  وجه دراماتیک فیلم و سریال مستند نمایش (مثل آخرین روزهای زمستان مهدویان ) قرار می گیرد . بدین سان فیلمساز مستند که هدفش ارائه تصویری ماندگار از رخداد حیاتی یا مهم واقعی است روایتش را از یک‌اطلاع رسانی  '  درس گونه و خشک و روشنفکر مآبانه و حوصله سربر برای عموم به امری جذاب و نوُثر و همگانی بدل می کند که از یاد نمی رود و همواره سندی برای تامل نو وارجاع و تماشای شوق اور باقی می ماند و ارزش استنادی آن هم چون فیلمهای سینمایی  مخدوش نمی گردد  و برباد نمی رود و بر آن قصه گویی محض و تخیل کسسته از مستندات  رویداد ' حاکم  نمی شود 

عالبا در گذشته نظریه  پردازان سینما نظیر ریچارد بارسام در کتاب سینمای مستند ' فیلم مستند را در رده ی فیلم های غیر تخیلی  از جنس کار روزنامه نگاری تقسیم بندی می کردند و دوستان  نویسنده قلمرو  سینمای مستند ایران  چون همایون امامی نویسنده کتاب  فیلم مستند ' درام و ساختار مستند  ' این‌تعریف بارسام‌ و تعاریف دیگرش  چون نسبت  انحصاری  شخصی بودن به سینمای مستند را بدون نقد می پدیرد . در حالیکه اساسا نظر میریام بارسام درست نیست  هم  فیلم مستند گسسته از تخیل نیست و هم آثار داستانی می تواند فیلم شخصی و مببن دیدگاه فیلمساز موُلف باشد  وقتی در نظریه های حدید مدرن حتی علم  جامعه شناسی دارای تخیل جامعه شناسانه است چگونه واقعیت تصویر مستند که حتی قاب بندی آن با مداخله نیروی خلاقه و تخیل مستندساز شکلبندی می شود چه رسد به نگاه جاری در مستند و.... می تواند فاقد هر تخیلی باشد . بویژه آن که در خود غرب نظریه پردازان گوناگون ایده مستند همچون اطلاع ریانی فاقد دخالت خلاقیت و تخیل مستند ساز را مردود دانسنه اند و از  برداشت فوتورییتی و مکانیکی ژیگا ورتوف عبور کرده اند فرانژو و پر لورنتس  هرگز با پیرسون توافق ندارند و از  گریرسون تا مک‌کن و از وان دایک و فیلیپ دان تا نیکولز  آرایی داشته اند که‌مستلزم اعتراف به نقش ذهن و خبال در مستند سازی است و علبه آرای بارسام  یا بازیل رایت است . و تعداد فراوانی امروز  یاختار دراماتیک راوجزگ ددونی سینمای مستند تعریف می کنند . البته خود امر دراماتیزه کردن می تواند کلاسیک یا با رویکردی مدرن و حتی پسامدرن صورت گیرد و انواع خلاقیت ها و ادغام های نو  را بنا نهد . تا اجرای مستند به تقلید از  انواع عمل و حرکت و کنش انسانی  وجوه جذاب بخود بگیرد .
مستند دراماتیک‌' نی کوشد نجسمی زنده  از کارها و رویدادهایی که بر فرد و جامعه انسانی  گذشت ارائه دهد و در آن‌جز اطلاع  رسانی خشک به وجوه باطنی ' عاطفی ' و روحی و  روانشناختی ' جالشهای معنوی  ' حالات ' احساسات ' شخصیت در  رخداد تاریخی ‌و جابگاه باطنی و وضعیت نا آَشکار  و ناگفته ماجرا توجه نماید و آن را تجسم بخشد و صرفا به جسم و ظاهر وقایع نظر ندوزد .

در ساختن‌ فیلمی به شیوه داکیو دراما ' ما فقط به تصویر ببجان و اصلاع رسان بسنده نمی کنیم بلکه به عناصر ساختاری میتند نان در بازسازی دراماتیک ساختارهای فیلم مستند را چون‌فیلم سینمایی ضمن طبیعی و باور پذیر بودن‌تحت نظارت دقیق قرار می دهیم تا داستان در روایتش از زیبایی شناسی  میرانسن و مونتاژ  و موسیقی و نریشن و دیالوگ و  'کاربرد صدا ' و سکوت و....  بهره گیرد . این نگاه زیبایی شناسی ساختاری منجر به توجه به ریتم و ضرباهنگ در کار مستند  داستانگو می شود  خود بحث ریتم و انواع ربتم های درونی و بیرونی   در مستند داستانگو ار جمله میایل یاختاری مهم در داکیو دراما است..

صاحب سبک بودن در این مستند مهم است استفاده از شگردهای روایت ' و انواع تدوین و  و انواع استفاده روایت غیر خطی انواع استفاده هنرمندانه و خلاق از صدا و موسبقی  در بطن این مستند دراماتیک مباح است و حتی تصاویر سورئال و ایتفاده از انیمیشن و حتی فیلمهای دایتانی و مستند دیگر  باوخلاقیت موجب زیبایی و جذابیت می گردد. مثلا قهرمان ما از جبهه می آید و در گیر تضادهای جریان غربگرا و اشراف منش با جریان عدالتخواه است  از کنار سینمایی عبور می کند  ' فیلمساز تکه ای از آن فیلم صد انقلابی  را می تواند نشان دهد . چه لا تمهید رفتن به سینما و چه در خبال خود و‌چه بی هبچ بهانه ای و به صورت ساختار شکنانه و.....برای ببان واقعی فضای آن زمان و.....
  انگیزش تصاویر تخیل از طریق تدوین یا صدا یا تصویر ذهنی می تواند در این سبک در خدمت داستان صورت گیرد  آمببانس محیط صدا های ذهنی  و کاربردهای خلاق از صدا و تصاویر خیالی و ذهنی شخصیت های فبلم در مستند دراماتیک  مباح است و این از آزادیهای داکیو دراماست برای تاُثیر و ب جود آوردن یک حس ویژه و  جدابیت خلاق  در فیلم خانه سباه است فروغ فرخزاد  ' در موج ' مرجان ' خارا از ابراهیم گلستان در مستند شیرین و یک راه حل و زنگ تفریح و  کلوز آپ کیارستمی در خون حیوان فرانژو در باد جن تقوایی در مردی از آران فلاهرتی و ...از صدا استفاده هنرمندانه شده است . آیا می توانید تصور کنید یک دریا از اتاق خواب یک شخصیت مستند سر برآورد ؟  واین تصویر سو رئال  که سراسر فیلم را با تصادیر همجنس همراهی می کند مستند نام گیرد ؟ بله این اتفاق در مستندی مهم  افتاده است . فیلم مستند است اما تصادیر ذهن فیلمساز و قصه او از تصاویر خواب او متشکل شده است .منظورم گستره باز مستند در داکیو دراماست آثار مقدسیان چون مایسا و ماسان و خیزاب و گفتگو در مه دارای وجوه قوی دراماتیک درکن ساختار مستند هستند . داستان های مستندی که با محور ارتباط ترکمن و اسب ساخته شده ' و  اون شب که بارون اومد ' پ مثل پلیکان ' و باد جن  همچنین  از مستندهای دراماتیک البته بدون باز سازی داستانی و استفاده از بازیگر  محسوب می شوند